Yazı: Süreyya İsfendiyaroğlu
Fotoğraf: Ahmet Karataş
Bugün biliyoruz ki gürültünün varlığı, bariyer etkisi gösteriyor. Otoyol kenarlarında canlı türü ve nüfusunun çevresinden düşük olduğu biliniyor. Yol çevreleri birden fazla sıkıntıyı beraberinde getiriyor. Orada yaşayan canlılar taşıtlarla çarpışabiliyor, sürekli hareket eden cisimlerden rahatsız oluyor ve yollar yaşam alanlarını parçalıyor; ama daha önemlisi sürekli gürültü yayıyorlar.
Mesela Ev çintesi gibi (Carpodacus mexicanus) tiz seslere sahip kuşlar, buralarda yüksek sesle ötmek zorunda kalıyorlar; ötleğenler, sığırcıklar, baştankaralar seslerini duyuramadıkları için yaşam alanlarını değiştiriyor. Avlarını sesle bulan yarasalar, mesela Bechstein yarasaları (Myotis bechsteinii) daha çok sessiz yaşam alanlarında başarılı avlanabiliyor, besin olsa da gürültülü yerleri terk ediyorlar.
Avusturalya’da yaşayan sis kurbağaları Litoria rheocola, üreme dönemlerinde daha yüksek frekanstan ve sık ötmek durumunda kalıyor.
Amerika’da yapılan hayalet yol deneyi, bir otobanın en belirgin zararının gürültü olduğunu doğruladı. Boise Üniversitesi'nden bilim insanları, ormanlık alanda bir hat boyunca kaydettikleri yüksek oktavlı otoban sesini yayınladılar. Deney sonrasındaki kuş çeşitliliğini öncesiyle karşılaştırdılar. Ormanda önceden kaydedilen türlerin çeşitliliği ve alandan geçen kuş sayısının aynı, deney sonrasında ise değiştiğini gördüklerinde çok şaşırdılar. Yalnızca ses bile kuşları kaçırmaya yetmişti.
Neyse ki gürültü kirliliği diğer kirlilik türleri gibi kalıcı değil ve önlenebilir bir olgu. Ses kirliliğini önleyebilecek bilgi donanımı ve altyapıya insanlık sahip, sesin etkisini gizleyen meta malzemeler birçok üniversite tarafından üretilebiliyor ve gürültülü kaynağı birçok fabrika ve tesiste de hali hazırda kullanılıyor.
Görünen o ki yaban hayvanlarının korunması için öncelikli ihtiyacımız bunu gerçekleştirecek irade.
