Yazı: Hande Y. Ölçeroğlu
Bilimciler, siyasetçiler, öğretmenler ve ebeveynler öğrencilerin okuldaki başarısını artırmanın yollarını arayıp duruyor. Okullar müfredatlarını düzenliyor, öğretmenler yeni eğitim teknolojilerini benimsiyor ve ebeveynler çocuklarını daha fazla ders çalışmaya ikna etmeye çalışıyor. Araştırmacılara göre başarılı kılan çözümlerden biri, öğrencilerin nasıl düşündüklerini düşünmelerini sağlamak. Buna üstbiliş deniyor. Böylelikle öğrenciler nasıl çalışacaklarına ilişkin strateji geliştirebiliyor.
Stanford Üniversitesi’nde üstbiliş hakkında çalışmalar yapan Dr. Patricia Chen göre öğrenciler çoğu zaman hangi malzemeleri kullanacaklarına karar vermeden, her bir malzemeyi neden kullanacaklarını anlamadan ve daha etkili öğrenebilmek için kaynakları nasıl değerlendireceklerini planlamadan çalışmaya başlıyor. Bu yüzden de daha iyi öğrenip uygulama şansını kaybediyorlar. Oysa düşünmek ve çalışmak hakkında stratejik (üstbilişe dayalı) düşünmek öğrencilere öğretilebilir. Bu doğrultuda Dr. Chen’in liderliğinde yapılan bir çalışmada üniversite öğrencilerine temel seviyede istatistik sınavı için nasıl ders çalıştıkları ve nasıl daha etkili çalışabilecekleri hakkında dikkatlice düşünmelerine yardımcı olacak çeşitli yönlendirmeler sunuldu. Kontrol grubu olarak belirlenen diğer öğrencilerse sadece sınavın yaklaştığını ve hazırlanmaları gerektiğini hatırlatan bir uyarı aldı.
Tahmin edildiği gibi üstbilişten yararlanan yani sınavdan nasıl sonuç almak istediğine ve daha iyi sonuç almak için neler yapması gerektiğine kafa yoran öğrenciler, kontrol grubundakilerden daha başarılı oldu. Üstelik bu öğrenciler notlarını yükseltmekle kalmayıp sınava ilişkin daha az stres yaşadıklarını ve kendi performanslarına daha hâkim olduklarını bildirdi. Dr. Chen’e göre çalışmanın en önemli bulgusu kişinin hedef odaklı olması ve elindeki kaynakları nasıl seçip kullandığına dikkat etmesi.
Üstbilişe dayalı öğrenimden başta öğretmen, öğrenci ve ebeveynler olmak üzere herkes yararlanabilir. Ebeveynler çocuklarını çalışma kaynaklarını nasıl değerlendirecekleri konusunda düşünmeye sevk edebilir. Örneğin çocuğa “şu anda yaptıklarınla istediğin sonuca ulaşamıyorsun sanırım” deyip “yaralanabileceğin başka bir malzeme var mı” diye sorabilir.
