Tahmin edebileceğiniz tüm renkler parmağınızın ucunda. İstediğiniz rengi bulana kadar hırdavatçılardaki tüm renk paletlerine, Pantone kataloglarına ve neredeyse tüm bilgisayarlarda bulunan renk bulma programlarına bakabilirsiniz. Bir kaç yüzyıl öncesine gidelim, istediğiniz rengi bulabilmek için Afganistan’ın ücra köşelerinde bulunan tek bir mineral cevherini aramaya çıktığınızı düşünün, mesela lapis lazuli (laciverttaşı). Bu mükemmel koyu mavilikte olan taş, ortaçağda altından daha değerliydi.
Pigmentlerin tarihçesi aslında tarih öncesi zamanlara dayanır fakat bizim bugün bildiğimiz sanat dünyasına geçişleri tarihçi ve 1909-1944 yılları arasında Harvard Üniversitesinde bulunan Fogg Sanat Müzesi yöneticisi olan Edward Forbes tarafından gerçekleşmiştir. Amerika’da sanatı korumanın öncülerinden olarak görülen Forbes, tüm dünyayı gezerek klasik İtalyan resimleri için pigmentler toplamıştır. Yıllar boyunca “Forbes Pigment Koleksiyonu” ile her biri kendi kökeni, üretimi ve kullanımı olan 2500’den fazla pigment toplamıştır.
Günümüzde koleksiyon genelde bilimsel analiz amaçlı kullanılmakta, bilinen standart pigmentler bilinmeyenlerle karşılaştırılmaktadır. Narayan Khandekar, Harvard Sanat Müzesi Straus Center for Conservation and Technical Studies (Straus Konservasyon ve Teknik Çalışmalar Merkezi) yöneticisi ve koleksiyonun sorumlusudur. Son 10 yılda Khandekar, 20. yüzyılı ve modern sanatı daha iyi analiz edebilmek için koleksiyonu yeniden düzenlemiş ve modern pigmentleri de dahil etmiştir.
Ressamlar boyacılar ile beraber çalışmaya başladıktan sonra sanat dünyasında çok şey değişti. Boyacılar boyalar ve pigmentleri kendilerine göre yorumlamaya başladı. Boyaların ticarileşmesi sonucunda da resimler bu süreçte büyük değişim gösterdi. Khandekar: “Bugün sanatçılar kafalarında canlandırdıkları şeyleri gerçekleştirmek için her şeyi kullanıyorlar. Bunlar plastik parçaları, konserveler, her şey olabilir. Sadece sanatçılar için üretilenlerin yanı sıra, endüstriyel olarak üretilen tüm malzemeleri tanımlamalıyız” diyor.
Araştırma görevini ve pigmentlerin katalog haline getirilmesini adeta bir dedektif misali anlatıyor. “Malzemelerimizi adli tıp çalışanları gibi inceliyoruz. Malzemenin kökenini bulabilmek için temel bileşeni araştırıyor ve inceliyoruz.” Bu yöntemi uygularken kullandıkları metot DNA analizinden biraz farklı. Khandekar ve ekibi pigmentin kesin kimyasal bileşenini bulmak için spektroskopi, gaz kromatografisi ve elektron mikroskopisi yöntemlerini kullanıyor.
2007 yılında yeniden keşfedilen Jackson Pollock resminin aslında sahte olduğu, sanatçının ölümünden 20 yıl sonra üretilen belirli bir kırmızının kullanıldığını keşfedilmesi ile anlaşıldı. Kırmızı254 rengi ilk olarak 1974 yılında kaydedilen bir kimyasal reaksiyonun yan rengi olarak ortaya çıkmıştır. Bu kırmızının adı “Ferrari Kırmızısı”. “Her rengin kendi hikayesi var” diyor Khandekar, ve Forbes koleksiyonunda bulunan en nadir ve en ilginç 10 rengi şu şekilde anlatıyor:
“Bu renk 1826’da bir yarışma sonucu olarak keşfedilmiştir. Sanki ressamlara altın yapmayı öğretmiş gibiydi, artık doğal maviyi satın almak için yüksek ücretler ödemeyeceklerdi.”
Mumya Kahverengisi
"İnsanlar Mısır’da mumyaları inceleyip, insanların vücutlarındaki sargılardan oluşan kahverengi reçineyi alıp pigmentleştirdiler. Şunu söylemeliyim ki garip bir pigment, fakat 18. ve 19. yüzyılda oldukça popülerdi.”
Kızılağaç
“Kızılağaç tropik bir çeşittir. Sert, kırmızı gövdesi keman, yay, kaplama ve yüksek kaliteli mobilyalarda kullanılıyor. Gövdesinde bulunan madde ağaca kahverengi- derin kırmızı rengini veriyor. Kızılağaç boyası tekstilde ve deri boyamalarında, mürekkeplerde, resimlerde, verniklerde ve tahta boyamada kullanılıyor.”
Meşe Sarısı
"Sarı bitkisel boya olan bu renk Amerika'nın doğu ve ortabatı bölgelerinde bulunan siyah ya da koyu kahverengi meşe ağaçlarının kabuğundan elde ediliyor.”
Annatto
"Amerikanın merkez ve güney bölgelerinde bulunan ağaçtan elde ediliyor. Doğal bir turuncu renk sağlıyor. Ağacın tohumları açık kırmızı renkli bir küspenin içinde yetişiyor. Bu renk günümüzde yağ, peynir ve kozmetik alanında kullanılıyor.”
Lapis Lazuli (Laciverttaşı)
"İnsanlar altından daha pahalı olan bu taşa daha uygun bir şekilde sahip olabilmek için Afganistan’da kazılar yapıyor, daha sonra buldukları parçaları tüm Avrupa’yı geçerek taşıyorlardı.”
Ejderha Kanı
"Bu mükemmel isim ejdarhalardan dolayı değil, hintkamışı ağacının açık kırmızı pigmentinden kaynaklanıyor.”
Kırmız
"Bu kırmızı boya ezilen böceklerden elde ediliyor ve genelde kozmetikte ya da yiyeceklerde kullanılıyor.
Kadmiyum Sarısı
"Kadmiyum sarısı 19. yüzyılın sonunda keşfedildi ve pek çok empresyonist bu rengi kullandı. Kadmiyum bir ağır metaldir ve oldukça zehirlidir. 20. yüzyılın başlarında kadmiyum kırmızısı ile tanışmıştık. Bu renklerin endüstriyel işlemlerde kullanıldığını görebilisiniz. 1970’lere kadar Lego parçalarında kadmiyum pigmentleri bulunuyordu.”
Zümrüt Yeşili
"Bu renk bakır aseto-arsenitten elde ediliyor. Van Gogh resimlerinde açık yeşil ile aydınlatılmış olan alan zümrüt yeşili olarak anılıyor. Sanatçılar için bulunan pigmentler başka alanlarda da kullanılıyor. Zümrüt yeşili genelde eski tahtaların üzerine konan böcek ilaçlarında da görülüyor.”
