Yazı: Mert Gökalp
Çizim: DETLEV VAN RAVENSWAAY
Meksika Yukatan Yarımadası’nda sondaj çalışmaları yapan bilimciler Chicxulub Krateri’nin dinamik modellemesini yeniden yarattı. Dinozorları yerküreden silen, on beş kilometre genişliğindeki asteroidin oluşturduğu devasa krater günümüzden altmış altı milyon yıl önce meydana geldi. Science dergisinde detayları verilen modellemede çarpışma anında gezegenin sert kabuğunun âdeta sıvı gibi ileri - geri çalkalandığı görüldü.
Öyle ki Everest Dağı’ndan daha yüksek bir zirve, patlamanın etkisiyle gökyüzünden kilometrelerce uzağa fırlayarak yer kabuğunda alçak doruklar oluşturdu. Çarpışmanın şiddetiyle atmosfere fırlayan döküntü tüm gezegende gökyüzünün kararmasına, yıllar boyunca iklimin soğumasına ve yalnızca dinozorların değil yeryüzünde yaşayan birçok canlının yok olmasına sebep oldu.
Çarpışmada en yüksek mesafeye fırlayan kayaları bulmaya çalışan araştırmacılar, bu yoğun granitleri neredeyse on kilometre derinlikten yüzeye çıkardı. Pembe granitlerdeki tuhaflık hemen fark ediliyordu. Kayalar devasa bir strese ve dağ gibi basınçlara maruz kalarak deforme olmuş, her bir zerresi çatlamıştı.
Meteor, çarpışma anında yeryüzü kabuğunda yüz kilometre çapında ve otuz kilometre derinliğinde iz bıraktı. Çarpışmanın merkezi geri sıçrayınca dıştaki krater halkasının içerisinde bir iç halka oluştu. Günümüzde bu iç halkanın büyük kısmı açık denizde altı yüz metre okyanus tortusu atına gömülü halde, karadaysa kireçtaşı tortularıyla kaplı. Kraterin ana hatları Senote adıyla bilinen ünlü çöküntü obruklarında açıkça görülebiliyor.
