Yazı: Süreyya İsfendiyaroğlu
Doğa denince ilkin ağaçlar gelir akla, ağaç deyince orman... Oysa ağaç ve çalı, odunsu yapıya sahip bitkilere verilen genel bir isim. Kraliyet Botanik Bahçeleri ve Dünya Doğa Koruma Kurumu Ağaç Uzman Grubu, dünyadaki odunsu bitkilerin korunması için son yirmi yıldır çalışmalar yürütüyor. Tüm kapalı ve açık tohumlu bitkiler göz önünde bulundurulduğunda dünyada 60.065 ağaç türü bulunduğu hesaplandı.
Bu sayı dünyadaki gelişmiş bitki türlerinin yaklaşık yüzde 20’sine denk geliyor. Dünyada en çok ağaç türüne ev sahipliği yapan ülkeler ekvatoral kuşakta bulunuyor. Brezilya 8.715, Kolombiya 5.576 ve Endonezya 5.142 ağaç türüyle dünyanın ağaç zengini ülkeleri. En çok ağaç türü barındıran üç bitki ailesiyse 5.405 tür barındıran baklagiller (Leguminosae), 4.827 türle kökboyasıgiller (Rubiacea) ve 4.330 türle mersingiller (Myrtaceae).
Şimdi sırada, 60.000’in üzerinde tespit edilen bu odunsu bitkilerin küresel tehdit durumlarının değerlendirilmesi var. Dünya Doğa Koruma Birliği (IUCN) uzman ekibi, bir yandan listesini tamamlarken diğer yandan da türleri değerlendirmeye başlamış bile. Şimdiye kadar 20.000 civarı ağaç türünden 9.600’ünün tehlike altında olduğu tespit edildi. Bu birçok omurgalı canlı türünden daha fazla.
Her kuş türünden birinin nesli tehlike altındayken ağaç kaybındaki bu yüksek oran endişe verici. Kraliyet Botanik Bahçeleri Koruma Kurumu’ndan Emily Beech, Magma’ya yaptığı açıklamada, 2020 yılı sonunda ağaçların küresel durumunun belli olacağını ve bu oranın düşmesini beklediklerini belirtti. Yapılan çalışmalar sonucunda bazı ağaç türlerinin doğa alanı dışında korunmasında da başarı sağladıklarını sözlerine ekleyen Beech, Malavi’de Mulanje Dağı’ndaki ormanların son 25 yılda yüzde 63’ünün kaybolduğunu ve yok olmak üzere olan Mulanj Sediri’nin (Widdringtonia whytei) kurtarılması için botanik bahçelerinde çalışma yaptıklarını belirtti.
